Zapewnianie dostępności architektonicznej polega na projektowaniu budynków i przestrzeni publicznych w taki sposób, aby umożliwić osobom z różnymi niepełnosprawnościami jak najbardziej samodzielne oraz bezpieczne poruszanie się i korzystanie z tych miejsc.
Publikacja „Włącznik 2.0 – projektowanie bez barier” jest przeznaczona dla architektów i została opracowana dzięki współpracy Fundacji Integracja oraz Spółki biurowej Skanska. Opierając się na wymaganiach normy ISO 21542, ADA Standards for Accessible Design oraz polskich przepisach prawa budowlanego, w przystępny sposób przybliża zasady projektowania uniwersalnego. Porusza takie zagadnienia, jak lokalizacja obiektu i jego relacje z otoczeniem, tworzenie przyjaznych przestrzeni wspólnych oraz szczegółowe parametry urządzeń ułatwiających poruszanie się różnym grupom użytkowników.
Dla osoby, która nie doświadczyła trudności w poruszaniu się, wytyczne dotyczące zasad projektowania uniwersalnego mogą wydawać się jedynie teorią, do której należy się stosować podczas tworzenia nowych projektów. Jednak możliwość poznania innej perspektywy, zdobycie wiedzy na temat tego, komu i jak w praktyce służy lub utrudnia funkcjonowanie konkretne rozwiązanie architektoniczne, pozwala lepiej zrozumieć sens obowiązujących przepisów.
Poligon Dostępności
Studenci architektury Politechniki Krakowskiej zastanawiali się, jak wygląda miasto dostępne. Czy budynki i centra miast są projektowane z uwzględnieniem nie tylko walorów estetycznych, ale także wygody, komfortu różnych grup użytkowników oraz funkcjonalności stosowanych rozwiązań? Z ich inicjatywy powstał „Poligon Dostępności” – ścieżka edukacyjna umożliwiająca praktyczną naukę dostępności. Projekt dostarcza informacji na temat przeszkód i barier infrastrukturalnych, na które najczęściej natrafiają osoby z niepełnosprawnościami w codziennym życiu. Celem projektu było opracowanie toru przeszkód, na którym studenci architektury mogliby sprawdzać, które z rozwiązań przyczyniają się do zapewnienia większej dostępności, a które utrudniają lub nawet uniemożliwiają samodzielne przemieszczanie się.
Twórcy „Poligonu Dostępności” byli przekonani, że doświadczanie trudności w realnej sytuacji, mogącej mieć miejsce podczas poruszania się w przestrzeni publicznej, wywiera większy wpływ i zapada w pamięć bardziej niż sama wiedza teoretyczna. Chcieli także poprzez doświadczanie problemów w korzystaniu z określonego miejsca lub budynku uwrażliwić studentów oraz wszystkie osoby kształtujące otaczającą przestrzeń na złożoność idei projektowania uniwersalnego. Często bowiem brak odpowiedniej infrastruktury wyklucza osoby ze szczególnymi potrzebami z wielu dziedzin funkcjonowania społecznego.
Aby jak najlepiej przygotować się do realizacji projektu, studenci odbyli rozmowy z ekspertami w dziedzinie dostępności oraz przeprowadzili ankietę internetową. Celem badań było poznanie jak najszerszej perspektywy dotyczącej potrzeb i trudności, na jakie napotykają osoby z różnymi niepełnosprawnościami podczas poruszania się w przestrzeni miejskiej. Ciekawym wnioskiem było to, że te same rozwiązania architektoniczne są inaczej postrzegane przez osoby z różnymi niepełnosprawnościami. Na przykład wysokie krawężniki dla osób poruszających się na wózku są barierą utrudniającą lub uniemożliwiającą samodzielne przemieszczanie się, z kolei dla osób słabowidzących i niewidomych mogą one stanowić dodatkową informację ułatwiającą orientację w przestrzeni.
Jak wygląda Poligon?
„Poligon Dostępności” to ścieżka składająca się z płyt o różnym rodzaju nawierzchni, którą można modyfikować w zależności od aktualnych potrzeb. Jego elementy są lekkie, proste do samodzielnego montażu oraz stworzone tak, aby można je było wygodnie transportować i przechowywać. W projekcie uwzględniono różne rodzaje podłoża, zarówno takie, które można spotkać w budynkach, jak i na zewnątrz, na chodnikach czy placach – na przykład płytki chodnikowe, trawę czy kostkę brukową. Nawierzchnie są nałożone na kwadratowe płyty ze sklejki o wymiarach 45 na 45 cm, które łączy się w bazowy moduł składający się z czterech elementów.
Dzięki temu „Poligon Dostępności” nigdy nie wygląda tak samo. Może powstać kilkanaście form umożliwiających aranżację przestrzeni symulującej między innymi brukowaną uliczkę lub wejście do budynku składające się z nawierzchni chodnikowej, wycieraczki i wewnętrznych płytek. Takie rozwiązanie pozwala na przetestowanie określonego rozwiązania z perspektywy osoby mającej problem ze wzrokiem, narządem ruchu, osoby przemieszczającej się z wózkiem dziecięcym, osoby starszej korzystającej z laski lub balkonika, turysty z ciężką walizką czy kobiety w szpilkach.
Cel projektu
Celem projektu jest nie tylko pokazanie barier architektonicznych, na jakie natrafiają osoby z niepełnosprawnościami w codziennym życiu, ale także zwrócenie uwagi na odpowiedni dobór stosowanych materiałów, które mają być nie tylko estetyczne, ale przede wszystkim zapewniać większe bezpieczeństwo, wygodę i dostępność przestrzeni dla wszystkich użytkowników, niezależnie od posiadanych przez nich szczególnych potrzeb. „Poligon Dostępności” ma się przyczynić do szerszego, bardziej empatycznego spojrzenia na tworzone projekty oraz dokonywania przez obecnych i przyszłych architektów świadomych wyborów, uwzględniających zarówno zagrożenia, jak i korzyści wynikające z zastosowania konkretnego rozwiązania.
Dążenie do zapewnienia jak najwyższego poziomu dostępności architektonicznej jest istotnym elementem, który przyczynia się do samodzielności i niezależności osób z niepełnosprawnościami, a także wpływa na wygodę wszystkich użytkowników.
Ekspert ds. dostępności cyfrowej z 5-letnim doświadczeniem, mający na koncie ponad 500 audytów stron i aplikacji mobilnych. Jest absolwentem Akademii Morskiej w Gdyni. Poza pracą profesjonalną, jest pasjonatem sportu i psychologii, co przekłada się na jego funkcję prezesa Stowarzyszenia Aktywne Kosakowo. Jego zrozumienie technicznych i ludzkich aspektów dostępności pochodzi z połączenia wiedzy zawodowej z zainteresowaniami osobistymi.
