28 czerwca 2025 r. zaczynają obowiązywać przepisy Ustawy z dnia 26 kwietnia 2024 r. o zapewnianiu spełniania wymagań dostępności niektórych produktów i usług przez podmioty gospodarcze, znanej jako Polski Akt o Dostępności. Nowe przepisy implementują unijną dyrektywę Europejski Akt o Dostępności (European Accessibility Act – EAA).
Cel ustawy
Celem zmian jest ograniczenie wykluczenia społecznego poprzez ujednolicenie wymagań dostępności w całej Unii Europejskiej. Dzięki temu osoby z niepełnosprawnościami będą mogły równoprawnie korzystać z podstawowych produktów i usług codziennego użytku.
Czym jest dostępność?
Dostępność to nie tylko zbiór wymagań technicznych – łączy standardy z wartościami. Oznacza nie tylko konkretne działania, ale również zmianę sposobu myślenia o kliencie i jego potrzebach.
To oferowanie np.:
-
różnych form kontaktu (e-mail, czat, zamiast rozmowy telefonicznej),
-
prostego języka w umowach, regulaminach i instrukcjach.
Dostępność odnosi się do produktów, usług, przestrzeni oraz rozwiązań technicznych i projektowych, które umożliwiają korzystanie z nich przez jak najszersze grono osób, niezależnie od wieku, sprawności i umiejętności.
Osiąga się ją poprzez:
-
projektowanie uniwersalne,
-
likwidację barier architektonicznych, cyfrowych i komunikacyjnych.
Produkty i usługi objęte ustawą
Przepisy obejmują m.in.:
-
produkty: terminale płatnicze, komputery, systemy operacyjne, smartfony, czytniki e-booków, bankomaty, wpłatomaty, automaty biletowe i odprawy samoobsługowej,
-
usługi: telekomunikacyjne, cyfrowe w transporcie (strony i aplikacje), media audiowizualne, handel elektroniczny, bankowość detaliczna.
Produkty muszą być dostępne nie tylko same w sobie, ale także w połączeniu z urządzeniami wspomagającymi.
Wymogi dostępności dotyczą całego łańcucha dostaw: producentów, importerów, dystrybutorów i usługodawców.
Jak wygląda dostępny produkt i usługa?
Produkt powinien posiadać:
-
instrukcje, etykiety, ostrzeżenia w zrozumiałej formie,
-
więcej niż jeden kanał sensoryczny (np. wzrok i słuch),
-
czytelną czcionkę, właściwy kontrast, odpowiednie odstępy.
Usługa:
-
musi być opisana w formie papierowej lub elektronicznej,
-
powinna być dostępna w co najmniej dwóch kanałach sensorycznych,
-
musi być zrozumiała i możliwa do odczytania także dla osób posługujących się alternatywnymi formami komunikacji.
Kto jest zobowiązany?
Przedsiębiorcy z sektora publicznego i prywatnego, z wyłączeniem mikroprzedsiębiorców, są zobowiązani do dostosowania swoich produktów i usług.
Jeśli spełnienie wymagań dostępności wiązałoby się z nadmiernym obciążeniem finansowym lub technologicznym, firma może się z tego wywiązać, pod warunkiem udokumentowania i uzasadnienia decyzji. Organ nadzoru może to zweryfikować.
Korzyści z dostępności
-
Dla przedsiębiorców: szansa na rozwój, innowacje i dotarcie do szerszego grona klientów.
-
Dla osób ze szczególnymi potrzebami: warunek samodzielności i godnego funkcjonowania.
-
Dla wszystkich: wygoda, bezpieczeństwo i większa intuicyjność.
Przykłady korzyści:
-
rozsuwane drzwi,
-
zapowiedzi głosowe,
-
audiobooki i napisy,
-
bankomaty z wejściem słuchawkowym i wypukłymi klawiszami.
Nadzór i sankcje
Ustawa zawiera wytyczne dotyczące nadzoru rynku oraz procedur kontrolnych i kar:
-
brak dostępności może skutkować wezwaniem do poprawy,
-
w przypadku bezczynności: zakazem świadczenia usługi lub sprzedaży produktu,
-
możliwe są również kary finansowe.
Zgłoszenie braku dostępności
Zawiadomienie może złożyć każdy konsument. Służy do tego:
Infolinia PFRON: 22 581 84 10, wew. 4
Formy zgłoszeń: pisemnie, ustnie, w PJM.
Zgłoszenie powinno zawierać:
-
dane podmiotu gospodarczego,
-
nazwę i opis niedostępnego produktu lub usługi,
-
opis niespełnionych wymagań.
Można je złożyć anonimowo (ale wtedy brak kontaktu zwrotnego).
Organy nadzoru
W zależności od rodzaju produktu/usługi sprawę rozpatrują:
-
PFRON (koordynator),
-
Urząd Komunikacji Elektronicznej,
-
Ministerstwo Cyfryzacji,
-
Rzecznik Finansowy,
-
Urząd Transportu Kolejowego,
-
Inspektorzy transportu drogowego,
-
Dyrektorzy urzędów morskich i Urząd Żeglugi Śródlądowej,
-
Prezes Urzędu Lotnictwa Cywilnego,
-
Organy celne.
Dostępność to prawo
Dostępność to nie tylko cechy otoczenia, ale równe prawo każdego człowieka do korzystania z produktów i usług – bez względu na poziom sprawności.
Jej zapewnienie to:
-
wymóg prawny,
-
szansa na rozwój,
-
przejaw odpowiedzialności społecznej.
Zwiększa to komfort i bezpieczeństwo wszystkich użytkowników, ułatwia życie, edukację i uczestnictwo w kulturze oraz przestrzeni publicznej.
Testerka dostępności cyfrowej. Kształciła się w ośrodku dla osób słabo widzących i niewidomych w Bydgoszczy, a później studiowała w Gdyni na kierunku technik masażysta oraz pedagogikę.
Zdobywała doświadczenie zawodowe w klubie fitness. Aktywnie uprawia sport, reprezentując klub „Łuczniczka” w Bydgoszczy, grając w bowling i kręgle.
Brała udział w imprezach sportowych w Polsce i za granicą. Sport daje jej odwagę i motywuje do stawiania nowych celów.
W wolnym czasie czyta, spaceruje z psem i jeździ na rowerze.
