27 czerwca obchodzimy ważne święto – Światowy Dzień Osób Głuchoniewidomych. Jest to rocznica urodzin Helen Keller (1880 – 1968), urodzonej w stanie Alabama, najbardziej znanej głuchoniewidomej pisarki i działaczki społecznej. Keller, mając 19 miesięcy, straciła wzrok i słuch. Dzięki uczęszczaniu do szkoły dla osób głuchych, nauczyła się alfabetu Braille’a, co pozwoliło jej czytać książki, zdobywać wiedzę i uczyć się języków. Prowadziła także działalność naukową i społeczną na rzecz środowiska osób głuchoniewidomych.
Nieocenioną rolę w jej rozwoju odegrała Anna Sulivan, nauczycielka o wyjątkowym talencie pedagogicznym, która pośredniczyła między Helen a światem zewnętrznym i towarzyszyła jej przez większość życia. Aby zapoznać się z losami Helen Keller, warto przeczytać jej autobiografię „Historia mojego życia”, uzupełnioną listami i sprawozdaniami jej nauczycielki. Historia Helen Keller pokazuje, że osoby z jednoczesną niepełnosprawnością wzroku i słuchu mogą, przy wysokim poziomie motywacji i odpowiednim wsparciu, wiele osiągnąć i prowadzić satysfakcjonujące życie.
Święto to jest poprzedzone tygodniem wiedzy o osobach głuchoniewidomych. Celem obchodów jest przedstawienie specyfiki jednoczesnego uszkodzenia dwóch kluczowych zmysłów oraz upowszechnianie wiedzy na temat funkcjonowania i wyzwań, przed jakimi staje ta grupa w codziennym życiu. Jest to także okazja do promowania praw osób z niepełnosprawnością wzroku i słuchu do pełnego uczestnictwa w życiu społecznym.
Bycie osobą głuchoniewidomą wiąże się z poważnymi trudnościami w funkcjonowaniu w życiu społecznym, ponieważ najwięcej informacji o otaczającym świecie zdobywamy za pomocą wzroku, a kolejnym zmysłem jest słuch. Osoby głuchoniewidome nie mają możliwości kompensowania jednego zmysłu drugim, tak jak robią to osoby niewidome lub głuche.
W Polsce żyje ponad 7 tysięcy osób głuchoniewidomych. Chociaż grupę tę łączy równoczesne poważne uszkodzenie wzroku i słuchu, to nie jest ona jednorodna. Uszkodzenia zmysłów mogą wystąpić w różnym czasie i mieć różny poziom nasilenia. Wyróżnić można zarówno osoby z wrodzoną niepełnosprawnością, jak i takie, które nabyły ją w trakcie życia w wyniku chorób genetycznych, urazów lub jako konsekwencję podeszłego wieku.
Ze względu na poziom utraty wzroku i słuchu osoby głuchoniewidome można podzielić na cztery podstawowe grupy:
- Osoby słabowidzące i całkowicie niesłyszące,
- Osoby słabosłyszące i całkowicie niewidome,
- Osoby słabowidzące i słabosłyszące,
- Osoby całkowicie niewidzące i niesłyszące.
Skutkiem sprzężonej niepełnosprawności są liczne bariery, na które natrafiają osoby głuchoniewidome w codziennym życiu. Trudność stanowi między innymi sprawne komunikowanie się z otoczeniem i dostęp do informacji. W środowisku osób głuchoniewidomych istnieje kilka sposobów komunikowania się, zależnych od stopnia uszkodzenia każdego ze zmysłów oraz indywidualnych preferencji. Mogą one odczytywać tekst wzrokowo, jeśli uszkodzenie wzroku na to pozwala, lub dotykowo za pomocą alfabetu Braille’a. Osoby niewidome lub słabowidzące z umiarkowanym niedosłuchem porozumiewają się zazwyczaj za pomocą mowy, wspomagając się sprzętem wzmacniającym odbiór dźwięków. Natomiast uniwersalną formą komunikacji dla osób głuchoniewidomych jest alfabet dotykowy – Lorm, polegający na stawianiu punktów lub kreśleniu linii na dłoni rozmówcy. Znaki te odpowiadają poszczególnym literom alfabetu.
Osoby głuchoniewidome, pomimo trudności, mogą prowadzić aktywne, satysfakcjonujące życie, pozwalające na realizowanie się na wielu płaszczyznach. Aby grupa ta była w możliwie największym stopniu samodzielna, potrzebuje zwiększenia świadomości społecznej, zrozumienia swoich potrzeb, empatii, życzliwości w kontaktach osobistych, dostępnych produktów i usług oraz zwiększenia dostępności przestrzeni cyfrowej i fizycznej.
Tydzień wiedzy o osobach głuchoniewidomych to nie tylko czas na refleksję, ale może być on motywacją do podejmowania działań w kierunku tworzenia bardziej otwartego, wspierającego społeczeństwa, które nie dyskryminuje nikogo ze względu na niepełnosprawność oraz szczególne potrzeby.
Ekspert ds. dostępności cyfrowej z 5-letnim doświadczeniem, mający na koncie ponad 500 audytów stron i aplikacji mobilnych. Jest absolwentem Akademii Morskiej w Gdyni. Poza pracą profesjonalną, jest pasjonatem sportu i psychologii, co przekłada się na jego funkcję prezesa Stowarzyszenia Aktywne Kosakowo. Jego zrozumienie technicznych i ludzkich aspektów dostępności pochodzi z połączenia wiedzy zawodowej z zainteresowaniami osobistymi.