Artykuły

Europejski Akt o Dostępności ma się przyczynić do tego, że podstawowe produkty i usługi wykorzystywane w życiu codziennym staną się bardziej dostępne dla użytkowników z różnymi potrzebami. Dostępność to właściwość produktu, usługi, przestrzeni umożliwiająca korzystanie z nich zgodnie z ich przeznaczeniem przez osoby ze szczególnymi potrzebami na takich samych zasadach jak pozostali użytkownicy. Można ją osiągnąć stosując zasady projektowania uniwersalnego lub likwidując istniejące bariery. Jest rozumiana jako zbiór takich cech otoczenia, które sprawiają, że osoby z niepełnosprawnościami mogą na równych prawach z innymi korzystać ze środowiska, transportu, informacji i komunikacji, w tym z technologii i systemów informacyjno-komunikacyjnych oraz powszechnie dostępnych urządzeń i usług.

Rząd przyjął projekt ustawy o zapewnianiu spełniania wymagań dostępności niektórych produktów i usług przez podmioty gospodarcze. Ma on dostosować polskie prawo do Europejskiego Aktu o Dostępności. Głównym celem wprowadzanych zmian jest ograniczenie wykluczenia społecznego poprzez poprawę dostępności produktów i usług w oparciu o wspólne wymagania dostępności dla państw Unii Europejskiej. Akt zobowiązuje przedsiębiorców zarówno sektora publicznego, jak i prywatnego do takiego projektowania swoich produktów oraz usług, żeby jak największa ilość osób mogła z nich samodzielnie korzystać. EAA dotyczy takich produktów jak terminale płatnicze, komputery i systemy operacyjne, telefony komórkowe, czytniki książek elektronicznych, terminale samoobsługowe (bankomaty i wpłatomaty, automaty biletowe, urządzenia do odprawy samoobsługowej). Dostępne mają być też usługi telekomunikacyjne, usługi cyfrowe w autobusowym, kolejowym, lotniczym i wodnym transporcie pasażerskim (strony internetowe i aplikacje mobilne, sprzedaż biletów elektronicznych), audiowizualne usługi medialne, handel elektroniczny i bankowość detaliczna. Istotne jest to, że dostępny ma być nie tylko sam produkt, ale też możliwość połączenia produktu z urządzeniami wspomagającymi, z których korzystają osoby z niepełnosprawnością. Obowiązek stosowania wymogów dostępności będzie dotyczyć firm całego łańcucha dostaw: producentów, dystrybutorów, importerów i usługodawców. Wytyczne te mają sprawić, że osoby z różnymi niepełnosprawnościami oraz wszystkie osoby natrafiające w codziennym funkcjonowaniu na bariery funkcjonalne, które mogą wynikać z wieku, chorób czy też czasowej lub sytuacyjnej utraty sprawności, będą mogły swobodnie korzystać z wybranych produktów oraz usług. Jest to szeroka grupa odbiorców, których potrzeby różnią się ze względu na rodzaj niepełnosprawności i jej konsekwencje. Specyficzne potrzeby w zakresie korzystania z różnych usług mają też osoby z wózkami dziecięcymi oraz posiadające duży lub ciężki bagaż.

W mniejszym lub większym zakresie wszyscy korzystają z dostępności i w różnych sytuacjach każdy może jej potrzebować. Dla firm jest ona szansą na ciągły rozwój i wdrażanie innowacyjnych rozwiązań, dla osób ze szczególnymi potrzebami jest ona niezbędna, a dla wszystkich pozostałych bardzo przydatna. Takie elementy jak rozsuwane drzwi wind, zapowiedzi głosowe na dworcach i w autobusach, napisy do filmów, audiobooki czy komendy głosowe w telefonach na dobre zagościły w codziennym życiu. Ułatwienia te dla przeciętnego człowieka są wygodnym rozwiązaniem, natomiast osobom z niepełnosprawnościami umożliwiają samodzielne korzystanie z określonych produktów oraz funkcjonowanie w przestrzeni publicznej.

Ustawa o zapewnianiu spełniania wymogów dostępności niektórych produktów i usług będzie zawierała także wytyczne dotyczące nadzoru rynku w zakresie spełniania obowiązku zapewniania dostępności przez podmioty gospodarcze. Wytyczona będzie też ścieżka postępowania w przypadku zawiadamiania odpowiednich organów o niespełnianiu wymogów dostępności. Zgodnie z projektem ustawy, złożenie takiej skargi będzie przysługiwało każdemu konsumentowi. Nowe przepisy mają zacząć obowiązywać w Polsce od 28 czerwca 2025 roku. Dzięki dostępności społeczeństwo staje się bardziej włączające, świadome i otwarte na różne potrzeby innych osób.