Od 4 do 10 sierpnia 2024 r. obchodzimy Międzynarodowy Tydzień Psa Asystującego. Jego celem jest przybliżenie społeczeństwu roli psich bohaterów, którzy codziennie wspierają swoich opiekunów z niepełnosprawnościami, oraz popularyzowanie tej formy wsparcia wśród osób ze szczególnymi potrzebami.
Pies często nazywany jest najlepszym przyjacielem człowieka ze względu na swoją lojalność, chęć niesienia pomocy oraz bezwarunkowe zaufanie i przywiązanie do swojego opiekuna. Niektóre rasy posiadają wyjątkowe predyspozycje pozwalające im na wykonywanie szczególnej pracy na rzecz człowieka. Są one niezastąpionymi asystentami osób z niepełnosprawnościami.
Zgodnie z Ustawą z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, pies asystujący to odpowiednio wyszkolony i oznaczony pies, w szczególności przewodnik osoby niewidomej lub słabowidzącej oraz pies asystent osoby niepełnosprawnej ruchowo, który ułatwia osobie niepełnosprawnej aktywne uczestnictwo w życiu społecznym.
Psy asystujące pełnią wiele istotnych funkcji, które ułatwiają życie osobom ze szczególnymi potrzebami. Zadania, które wykonują, są zróżnicowane, a ich rodzaj zależy od specyfiki konkretnej niepełnosprawności.
Rodzaje psów asystujących:
- Pies przewodnik osoby niewidomej – pomaga w swobodnym i bezpiecznym poruszaniu się w przestrzeni publicznej.
- Pies asystent osoby z niepełnosprawnością ruchową – towarzyszy osobom poruszającym się na wózku, specjalizuje się w podnoszeniu, podawaniu przedmiotów, otwieraniu drzwi i naciskaniu przycisków.
- Pies sygnalizujący osoby głuchej i niedosłyszącej – zwraca uwagę opiekuna na określone dźwięki, np. dzwonek do drzwi, i doprowadza go do źródła hałasu.
- Pies sygnalizujący – wyczuwa zmiany fizjologiczne w organizmie człowieka, takie jak spadek poziomu cukru we krwi, napad epilepsji czy problemy z sercem, i informuje swojego opiekuna lub osoby z jego otoczenia o zbliżającym się ataku choroby bądź o jego wystąpieniu.
Najpopularniejszymi rasami wśród psów asystujących są labradory, golden retrievery i owczarki niemieckie. W Polsce na milion mieszkańców przypadają 3 psy przewodniki, podczas gdy w Unii Europejskiej jest ich średnio 27.
Profesjonalne szkolenie psów przewodników osób niewidomych rozpoczęło się w czasie I wojny światowej. Niemiecki lekarz Gerhard Stalling opracował zarys metod szkolenia psów, które miały służyć ociemniałym na froncie żołnierzom. W latach 70. XX wieku w Stanach Zjednoczonych rozpoczęto prace nad programem szkolenia psów pomagających osobom z niepełnosprawnością ruchową.
Aby pies właściwie spełniał swoją rolę, musi przejść proces selekcji oraz specjalistyczne szkolenie, podczas którego zaznajamia się z miejscami i zjawiskami, z którymi może mieć styczność w dorosłym życiu. Uczy się ignorowania lub odpowiedniego reagowania na nie, reguł posłuszeństwa, a także właściwego wykonywania zadań, których celem jest wspieranie osoby z niepełnosprawnością.
Podczas pracy przyjaciel na czterech łapach powinien być wyposażony w specjalną uprząż z informacją o tym, że jest to pies przewodnik lub pies asystujący. Jego opiekun powinien posiadać certyfikat potwierdzający status psa asystującego oraz zaświadczenie o wykonaniu wymaganych szczepień weterynaryjnych.
Warto pamiętać, że gdy pies asystujący jest w pracy, musi być skupiony. Nie należy go rozpraszać – pies jest skoncentrowany na wykonywaniu poleceń swojego opiekuna, więc inne osoby nie powinny się do niego odzywać, głaskać go czy przekupywać smakołykami. Jeśli towarzyszy im ich własny pupil, powinny pilnować go i zadbać o to, aby nie zaczepiał i nie zachęcał do zabawy pracującego psa.
Jeśli ktoś chce wyrazić swój podziw dla pracującego czworonoga, najlepiej, jeśli go zignoruje i zwróci się bezpośrednio do właściciela. Takie zachowanie zapewni bezpieczeństwo osobie z niepełnosprawnością, a dla psa najlepsza będzie pochwała i przysmaki, które otrzyma bezpośrednio od swojego opiekuna.
Współpraca z psem asystującym opiera się nie tylko na wydawaniu i wykonywaniu komend, ale przede wszystkim na silnej więzi emocjonalnej, zaufaniu oraz akceptacji. Pies powinien wiedzieć, że człowiek jest osobą rządzącą, kierującą pracą, ale doceniającą jego pomoc, bezgraniczną przyjaźń, odwagę i oddanie. Natomiast osoba z niepełnosprawnością ma świadomość, że jest dla psa kimś najważniejszym, dla kogo zwierzę będzie pracowało najlepiej, jak tylko potrafi. Pies jest nie tylko nieocenioną pomocą podczas wykonywania codziennych obowiązków, ale także wspaniałym towarzyszem życia.
Ekspert ds. dostępności cyfrowej z 5-letnim doświadczeniem, mający na koncie ponad 500 audytów stron i aplikacji mobilnych. Jest absolwentem Akademii Morskiej w Gdyni. Poza pracą profesjonalną, jest pasjonatem sportu i psychologii, co przekłada się na jego funkcję prezesa Stowarzyszenia Aktywne Kosakowo. Jego zrozumienie technicznych i ludzkich aspektów dostępności pochodzi z połączenia wiedzy zawodowej z zainteresowaniami osobistymi.
