Artykuły

Sejm przyjął ustawę o zapewnianiu spełniania wymagań dostępności niektórych produktów i usług przez podmioty gospodarcze. Dostosowuje ona polskie prawo do wytycznych Europejskiego aktu o dostępności (European Accessibility Act – EAA), dzięki czemu podmioty gospodarcze państw UE będą stosować się do tych samych wymagań dostępności. Wdrożenie wytycznych zawartych w ustawie ma przyczynić się do tego, że osoby ze szczególnymi potrzebami, które są najbardziej narażone na wykluczenie, będą miały łatwiejszy dostęp do najbardziej powszechnych produktów i usług wykorzystywanych w życiu codziennym, takich jak komputery, telefony, czytniki książek elektronicznych, terminale samoobsługowe, bankomaty, wpłatomaty, automaty biletowe, terminale płatnicze, handel elektroniczny i bankowość, audiowizualne usługi medialne oraz usługi cyfrowe związane z pasażerskim transportem autobusowym, kolejowym, wodnym i lotniczym. Podmioty gospodarcze będą zobowiązane do dbania o dostępność swoich stron internetowych i aplikacji mobilnych, zapewnienia różnych kanałów komunikacyjnych oraz do przygotowywania dostępnych dokumentów, takich jak umowy czy instrukcje obsługi, tak aby żaden klient nie czuł się dyskryminowany ze względu na niepełnosprawność.

Ustawa to kolejny istotny krok w stronę dostępności, który ma zapobiegać wykluczeniu społecznemu osób z niepełnosprawnością oraz osób, które natrafiają na bariery funkcjonalne w dostępie do produktów i usług wynikające z wieku i czasowej lub sytuacyjnej utraty sprawności. Jest to szeroka grupa odbiorców, których szczególne potrzeby różnią się ze względu na konsekwencje wynikające z niepełnosprawności.

Ustawa jest dużym krokiem w kierunku zwiększania dostępności, ponieważ dotychczas obowiązujące akty prawne: ustawa z dnia 4 kwietnia 2019 r. o dostępności cyfrowej stron internetowych i aplikacji mobilnych podmiotów publicznych oraz ustawa z dnia 19 lipca 2019 r. o zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami odnosiły się do podmiotów publicznych, a nowa ustawa o zapewnianiu spełniania wymagań dostępności niektórych produktów i usług przez podmioty gospodarcze będzie nakładała obowiązek zapewnienia dostępności również na podmioty sektora prywatnego.

Dostępność to właściwość produktu, usługi, przestrzeni oraz rozwiązania techniczno-projektowe umożliwiające korzystanie z nich zgodnie z ich przeznaczeniem przez osoby ze szczególnymi potrzebami na takich samych zasadach jak pozostali użytkownicy. Można ją osiągnąć stosując zasady projektowania uniwersalnego lub likwidując istniejące bariery architektoniczne, cyfrowe i informacyjno-komunikacyjne. Dostępność to nie tylko cechy otaczającego środowiska, ale przede wszystkim równe prawo każdego człowieka, niezależnie od posiadanych umiejętności i poziomu sprawności do korzystania z podstawowych produktów i usług. Dbanie o zapewnianie dostępności jest przejawem otwartości i wrażliwości społecznej.

Ustawa zawiera także wytyczne dotyczące nadzoru rynku w zakresie spełniania obowiązku zapewniania dostępności przez podmioty gospodarcze. Wytyczona została też ścieżka postępowania w przypadku zawiadamiania odpowiednich organów o niespełnianiu wymogów dostępności. Opracowano szczegółowy opis procedur kontroli i nadzoru oraz określono sankcje za nie realizowanie przepisów zawartych w ustawie. Formułując wytyczne, wyznaczono okresy przejściowe na dostosowanie niektórych produktów i usług, wzięto pod uwagę fakt, że nie każda firma będzie posiadała niezbędną wiedzę pozwalającą na wypełnienie obowiązków i wdrożenie wszystkich przepisów prawnych. Zgodnie z ustawą, podmiot, u którego rozszerzenie zakresu obowiązków prowadzących do zapewnienia dostępności będzie się wiązało ze zbyt dużym obciążeniem finansowym lub nieproporcjonalnymi zmianami technologicznymi, będzie mógł ograniczyć wprowadzanie tych wymagań. Firmy chcące skorzystać z tego prawa będą zobowiązane do udokumentowania skorzystania z zapisu ustawy, a organ nadzorujący będzie mógł zweryfikować informacje i ocenić zasadność podjętej decyzji.

Ustawa zacznie obowiązywać 28 czerwca 2025 roku.