Artykuły

Firma Apple, projektując swoje produkty, wychodzi naprzeciw różnym potrzebom i oczekiwaniom użytkowników. Telefon z systemem iOS oferuje wiele wbudowanych funkcji znajdujących się w dziale dostępność, których rolą jest wspieranie osób mających problemy ze wzrokiem, słuchem, ruchem, motoryką oraz zdolnościami poznawczymi. Ustawienia te mogą ułatwić funkcjonowanie każdemu użytkownikowi, który chwilowo znajdzie się w sytuacji uniemożliwiającej swobodne korzystanie z telefonu, np. dyktowanie tekstu podczas prowadzenia samochodu, zmiana ustawień dotyczących kolorystyki i wielkości wyświetlanych elementów w słoneczny dzień, czy rozpoznawanie dźwięków, gdy ktoś często używa słuchawek.

Dzięki funkcjom dedykowanym osobom słabowidzącym i niewidomym, mogą one z powodzeniem korzystać z urządzeń mających dotykowy ekran.

• VoiceOver to czytnik ekranu, który przetwarza na mowę syntetyczną wszystko to, co jest wyświetlane na ekranie. Użytkownik może dostosować do swoich potrzeb ton głosu oraz szybkość mowy. Gdy VoiceOver jest włączony, urządzenie można obsługiwać za pomocą gestów charakterystycznych dla tego czytnika. Zapoznając się z zawartością ekranu, można swobodnie przesuwać palec w różnych kierunkach, aby aktywować jakiś element, należy potwierdzić wybór dwukrotnym stuknięciem.

W celu poprawy czytelności zawartości ekranu można skorzystać z następujących funkcji:

• Zoom wspiera osoby słabowidzące, umożliwiając powiększenie części lub całego ekranu. Pozwala także na włączenie skali szarości, odwrócenie skali szarości oraz na włączenie słabego światła, gdy jest ciemno. Funkcja ta ma spowolnić męczenie się oczu.
• Ekran i wielkość tekstu – w tej sekcji użytkownik może dostosować do swoich potrzeb wielkość tekstu oraz ustawić pogrubienie czcionki, dodatkowe obramowanie przycisków i linków. Zmniejszenie przezroczystości i rozmycia poprawia kontrast na niektórych tłach, dzięki czemu interfejs jest bardziej przyjazny i czytelny. Opcja odwrócenia klasycznego powoduje odwrócenie kolorów wyświetlacza. Natomiast skorzystanie z odwrócenia inteligentnego odwróci kolory, ale nie będzie miało wpływu na obrazki i ciemne interfejsy niektórych aplikacji. Osoby z daltonizmem mogą wspomóc się filtrami barwnymi, które mają ułatwić rozróżnianie kolorów, a obniżenie punktu bieli zmniejsza intensywność jasnych barw.
• Różnicowanie bez koloru to funkcja, z której należy skorzystać, gdy chcemy, żeby informacje, które są przekazywane za pomocą barw, były udostępniane w alternatywny sposób w formie odpowiedniego kształtu lub tekstu.

Dla niektórych użytkowników nieocenioną pomocą mogą być ustawienia związane z wyłączeniem lub zredukowaniem ruchu na ekranie. Dotyczy to między innymi animowanych obrazków na stronach oraz w aplikacji wiadomości, a także efektu paralaksy tapety, ikon i wyświetlanych alertów. Z kolei możliwość przyciemnienia rozbłysków w filmach ma też istotne znaczenie dla osób z epilepsją.

• Audiodeskrypcja umożliwia włączenie dodatkowej ścieżki audio do filmów wideo, jeśli twórca ją udostępnił. Ma szczególne znaczenie w przypadku filmów pozbawionych dialogów, w których kluczowe znaczenie mają treści wizualne.
• Funkcja dyktowania tekstu na iPhonie pozwala na wprowadzanie tekstu w polach edycyjnych. Dla niewidomych użytkowników taka forma jest znacznie szybsza niż wpisywanie go za pomocą wirtualnej klawiatury.

Kolejny pakiet udogodnień dotyczy ustawień związanych z ruchem i motoryką. Są to ustawienia pozwalające osobom, którym szybkie lub skomplikowane gesty sprawiają trudność, dostosować sposób reakcji ekranu na dotyk.

• AssistiveTouch pozwala na obsługę iPhone’a za pomocą akcesoriów wspomagających, takich jak mysz lub dżojstik.
• Sterowanie przełącznikami umożliwia osobom o bardzo ograniczonej mobilności wykonywanie różnych działań na telefonie lub komputerze. Przełączniki to zewnętrzne urządzenia, które można podłączać przewodowo lub poprzez Bluetooth. Użytkownik iPhone’a może także dopasować do swoich potrzeb działanie klawiatury lub operować klawiaturą zewnętrzną.
• Haptic Touch umożliwia dostęp do niektórych funkcji poprzez odpowiednio krótkie lub długie przytrzymanie palca. Czas jest dostosowany do indywidualnych możliwości, a skomplikowane gesty można sprowadzić do kilku stuknięć w ekran.
• Osoby, którym drżą ręce i często przypadkowo potrząsają urządzeniem, mogą wyłączyć funkcję polegającą na cofaniu czynności za pomocą potrząśnięcia telefonem.
• Opcja obierania połączeń audio pozwala na wskazanie, gdzie ma być przekazywany dźwięk. Do wyboru jest zestaw słuchawkowy oraz głośnik.
• Można także określonym czynnościom przypisać gest dwukrotnego lub trzykrotnego stuknięcia w tył telefonu.
• W panelu tym można również znaleźć ustawienia tego, jak ma się zachować po naciśnięciu przycisku blokady znajdującego się na bocznej prawej krawędzi obudowy.
• Ustawienia dotyczące ruchu i motoryki dają także możliwość sterowania telefonem bez angażowania rąk. Opcja głosowego sterowania telefonem jest dostępna w języku angielskim. Funkcja ta pozwala też na budzenie iPhone’a, gdy użytkownik na niego patrzy. Za pomocą poleceń głosowych można wykonywać podstawowe czynności, takie jak: ustawianie alarmu, wykonywanie połączeń głosowych czy pytanie Siri o pogodę… W zależności od indywidualnych preferencji, można wywoływać Siri, a następnie wydawać jej polecenia za pomocą przycisku lub zwrotu: „hey Siri”.

Kolejna sekcja ustawień dostępności zawiera zestaw przeznaczony dla osób mających problem ze słuchem.

• Możliwe jest połączenie urządzenia z aparatami słuchowymi obsługującymi technologię MFI. Funkcja ta odpowiada za poprawę jakości słyszanych dźwięków w niektórych aparatach.
• Kolejnym z rozwiązań, w które wyposażone są telefony z systemem iOS mającym ułatwić codzienne funkcjonowanie osobom z dysfunkcją narządu słuchu, jest rozpoznawanie dźwięków. Polega ono na tym, że iPhone, bazując na sztucznej inteligencji, może przez cały czas nasłuchiwać odgłosów otoczenia i, w przypadku wykrycia któregoś wybranego wcześniej przez użytkownika z udostępnionej bazy, powiadamiać go o tym fakcie. iPhone może nasłuchiwać i próbować identyfikować takie dźwięki jak: syreny alarmowe, szczekanie psa, miauczenie kota, płacz dziecka, kaszel, krzyk, klakson, dzwonek do drzwi, pukanie w drzwi, tłuczone szkło, płynąca woda oraz dźwięk czajnika. Można także dodać własny alarm, który urządzenie ma się nauczyć rozpoznawać. Do funkcji należy mieć ograniczone zaufanie, nie można na niej polegać w sytuacji zagrożenia zdrowia lub życia, w sytuacjach awaryjnych oraz podczas nawigacji.
• Użytkownik ma również możliwość dostosowania do swoich potrzeb dźwięku słyszanego w słuchawkach. Może dostroić obsługiwane słuchawki w taki sposób, że dźwięki, które są dla niego słabo słyszalne, będą bardziej wyraźne, a częstotliwości, które są dla niego uciążliwe, będą docierały z mniejszą intensywnością. Niektórym osobom jest łatwiej, gdy taki sam dźwięk dociera przez oba głośniki, w tym celu mogą aktywować funkcję – dźwięk mono. Natomiast osoby, które lepiej słyszą na jedno ucho, mogą pod tym kątem skorygować wyrównanie dźwięku docierającego przez słuchawki.
• Ciekawym rozwiązaniem jest odtwarzanie dźwięków tła, takich jak szum morza czy padający deszcz. Mają one zamaskować niechciane hałasy z otoczenia. Funkcja ta ma mieć także korzystny wpływ na skupienie uwagi, odpoczynek i zachowanie spokoju.
• Z pewnością dużym ułatwieniem jest funkcja redukcji hałasu, która poprawia jakość dźwięku w trakcie rozmów telefonicznych.
• Dodatkowo, jeśli poziom głośności w słuchawkach wystarczająco długo jest wysoki, to na ekranie urządzenia wyświetlone zostaje stosowne powiadomienie informujące o narażeniu na utratę słuchu.
• Dużym ułatwieniem, mającym zwrócić uwagę użytkownika, powinno być włączenie migającej diody przy pojawiających się alertach.
• W tej sekcji można też znaleźć opcję polegającą na włączeniu napisów do multimediów, jeśli zostały udostępnione.
• Jeżeli operator sieci komórkowej daje taką możliwość, to można korzystać z protokołu RTT lub TTY, które pozwalają na pisemne komunikowanie się zamiast połączeń audio. Warunkiem jest to, że oboje rozmówców musi mieć tę funkcję aktywną.

Ostatni obszar dostępności to ustawienia ogólne, które mają ograniczyć rozpraszanie uwagi oraz minimalizować ilość docierających bodźców.

• W jego zakres wchodzi ustawienie nadzorowanego dostępu, który ma wspierać osoby z trudnościami z koncentracją i skupieniem uwagi. Aktywowanie tej funkcji utrudnia lub uniemożliwia swobodne przemieszczanie się między aplikacjami. Opcja ta może być również wykorzystywana przez rodziców chcących mieć nadzór nad tym, co robią ich dzieci i w jakim przedziale czasowym.
• Z kolei Dostęp wspomagany oferuje osobom mającym trudności ze zdolnościami poznawczymi alternatywny sposób korzystania z urządzeń posiadających logo nadgryzionego jabłuszka. Jest to specjalny tryb pracy z ograniczoną ilością funkcji i uproszczonym interfejsem. W tym trybie możliwe jest zastąpienie elementów tekstowych służących do poruszania się po zawartości iPhone’a elementami wizualnymi. Podstawą wysyłanych wiadomości może być klawiatura emoji bądź wideo selfie. W spersonalizowaniu telefonu, przygotowaniu go do samodzielnego użycia przez osobę potrzebującą omawianych udogodnień, niezbędna może okazać się pomoc zaufanego członka rodziny lub opiekuna.
• Tryb skupienia to opcja, która nie znajduje się w ustawieniach dostępności, ale może sprzyjać utrzymaniu koncentracji na pożądanym poziomie poprzez redukowanie bodźców rozpraszających uwagę i stawianie granic. Gdy użytkownik chce się skoncentrować na jakiejś czynności, może aktywować jeden z trybów: nie przeszkadzać, praca, sen, bez wiadomości podczas połączeń albo czas dla mnie. Przy włączonym trybie skupienia można wyciszyć wszystkie powiadomienia lub zezwolić tylko na wybrane, np. związane z pracą, szkołą lub pochodzące z określonego numeru telefonu.

Urządzenia z systemem iOS w sekcji dostępność posiadają szeroki wachlarz wbudowanych opcji wspierających osoby z różnymi potrzebami. Część udogodnień dedykowanych określonej grupie odbiorców może ułatwić wykonywanie wielu czynności także osobom mającym zupełnie inne trudności. Zauważanie potrzeb różnych użytkowników oraz projektowanie nowych i udoskonalanie już istniejących rozwiązań dostosowanych do ich możliwości sprzyja niwelowaniu barier cyfrowych, sprawia, że świat staje się bardziej dostępny.

Karolina Rzepa

Testerka dostępności cyfrowej. Kształciła się w ośrodku dla osób słabo widzących i niewidomych w Bydgoszczy, a później studiowała w Gdyni na kierunku technik masażysta oraz pedagogikę.
Zdobywała doświadczenie zawodowe w klubie fitness. Aktywnie uprawia sport, reprezentując klub „Łuczniczka” w Bydgoszczy, grając w bowling i kręgle.
Brała udział w imprezach sportowych w Polsce i za granicą. Sport daje jej odwagę i motywuje do stawiania nowych celów.
W wolnym czasie czyta, spaceruje z psem i jeździ na rowerze.