4 stycznia obchodzimy Światowy Dzień Braille’a. Jest to święto ustanowione w 2019 roku z inicjatywy Organizacji Narodów Zjednoczonych, aby upamiętnić rocznicę urodzin twórcy wypukłego pisma punktowego, którym posługują się miliony osób niewidomych na całym świecie.
Louis Braille
Louis Braille urodził się 4 stycznia 1809 roku w Coupvray, 40 km na wschód od Paryża. W wieku 3 lat uszkodził sobie prawe oko, bawiąc się w warsztacie rymarskim ojca. Stan zapalny przeniósł się na lewe oko, co doprowadziło do obuocznej ślepoty w wieku 5 lat. Rodzice dbali o jego rozwój – początkowo uczył się w domu, a później w szkole powszechnej w Coupvray. W 1819 roku trafił do Królewskiego Instytutu Młodych Niewidomych w Paryżu i zamieszkał w internacie.
Louis Braille uczył się z książek zapisanych wypukłym pismem, ale proces ten był bardzo żmudny. W 1821 roku zaprezentowano uczniom instytutu pismo Barbiera, używane w wojsku do szyfrowania meldunków. Rozwiązanie to zainspirowało młodego Braille’a do stworzenia alfabetu punktowego, dostosowanego do ortografii i interpunkcji francuskiej. W 1824 roku, mając zaledwie 15 lat, zaprezentował swój alfabet, który szybko zyskał uznanie wśród uczniów.
Po ukończeniu edukacji Louis Braille został nauczycielem w instytucie. Był także utalentowany muzycznie – w 1834 roku został organistą w kościele św. Mikołaja. Zmarł 6 stycznia 1852 roku na gruźlicę, w internacie swojej szkoły. Został pochowany w Coupvray, a w setną rocznicę śmierci jego prochy przeniesiono do Panteonu w Paryżu.
Alfabet Braille’a
Podstawą alfabetu Louisa Braille’a jest sześciopunkt – dwie kolumny po 3 punkty każda, ułożone w kształcie prostokąta. Każdy punkt ma przypisany numer:
- Lewa kolumna: 1, 2, 3,
- Prawa kolumna: 4, 5, 6.
Poprzez różne konfiguracje punktów można utworzyć 63 znaki. Alfabet Braille’a jest dostosowany do opuszków palców, co ułatwia naukę i odczyt. Najczęściej stosowany standard to Marburg Medium, który określa m.in. średnicę punktów, odstępy między nimi i liniami tekstu.
Czytanie Braille’a wymaga wprawy i zaangażowania. Pomimo precyzyjnego wykonania znaków, tekst zapisany tym alfabetem czyta się wolniej niż tekst czarnodrukowy. Najlepsi brajliści korzystają z obu rąk, co przyspiesza odczyt, jednak nadal nie dorównuje to prędkości czytania wzrokiem.
Zastosowanie alfabetu Braille’a
Alfabet Braille’a umożliwia zapis niemal wszystkiego – istnieje notacja matematyczna, chemiczna, muzyczna i wiele innych. Tekst zapisany w tym systemie zajmuje jednak 3–4 razy więcej miejsca niż tekst czarnodrukowy, co wpływa na objętość książek. Książki brajlowskie drukuje się na specjalnym, grubszym papierze, co zwiększa ich trwałość, ale wymaga większych nakładów.
Współcześnie alfabet Braille’a wykorzystywany jest także w:
- Oznaczeniach na poręczach schodów i przyciskach wind,
- Tabliczkach informacyjnych,
- Opakowaniach leków,
- Mapach i planach tyflograficznych.
Braille w przestrzeni publicznej
Pomimo rozwoju technologii alfabet Braille’a pozostaje niezastąpiony dla wielu osób niewidomych i słabowidzących. Coraz częściej używa się notatników i monitorów brajlowskich, co pokazuje, że tradycję można z powodzeniem łączyć z nowoczesnością.
Rola alfabetu Braille’a
Alfabet Braille’a, stworzony w XIX wieku, odmienił życie milionów osób niewidomych. Otworzył przed nimi możliwości edukacyjne, zawodowe i kulturalne, pozwalając na większą niezależność. Światowy Dzień Braille’a ma na celu zwiększenie świadomości społecznej na temat pisma punktowego i promowanie jego wykorzystania w przestrzeni publicznej.
Testerka dostępności cyfrowej. Kształciła się w ośrodku dla osób słabo widzących i niewidomych w Bydgoszczy, a później studiowała w Gdyni na kierunku technik masażysta oraz pedagogikę.
Zdobywała doświadczenie zawodowe w klubie fitness. Aktywnie uprawia sport, reprezentując klub „Łuczniczka” w Bydgoszczy, grając w bowling i kręgle.
Brała udział w imprezach sportowych w Polsce i za granicą. Sport daje jej odwagę i motywuje do stawiania nowych celów.
W wolnym czasie czyta, spaceruje z psem i jeździ na rowerze.
